มะเร็งลำไส้ใหญ่
มะเร็งลำไส้ใหญ่เมื่อ ไม่นานมานี้ มีคนตั้งกระทู้ถามเกี่ยวกับเนื้องอกที่พบในลำไส้ใหญ่ในกระทู้ด้านล่าง... แม้จะตอบไปแล้ว แต่เนื่องจากเป็นโรคมะเร็งที่พบได้บ่อยประกอบกับเป็นเรื่องที่น่าสนใจจึงขอเปิดประเด็นขึ้นมาใหม่..
บทความนี้จะกล่าวถึงตั้งแต่เรื่องเบื้อง ต้นก่อนการเป็นไปจนถึงการตรวจโดยที่จะไม่กล่าวถึงขั้นการรักษาเนื่องจากการรักษามีความแตกต่างในรายละเอียดมากมาย จึงควรถามจากแพทย์ผู้รักษาโดยตรงมากกว่า
- จะมาเป็นมะเร็งได้อย่างไร
ปัจจัยที่ก่อให้เกิดมะเร็งมีหลายอย่าง แต่ที่เห็นเด่นชัดเห็นจะแบ่งได้เป็นกลุ่มปัจจัยที่แก้ไขไม่ได้ และ ปัจจัยที่แก้ไขได้
ปัจจัยที่แก้ไขไม่ได้ ได้แก่ เพศ อายุ และพันธุกรรม ; เนื่องจากมีภาวะหลายอย่างที่พบได้บ่อยในครอบครัวและภาวะเหล่านั้นสามารถทำ ให้เป็นมะเร็งได้มากขึ้น(เช่นในกลุ่ม familial polyposis, Crohn''''s disease) ภาวะเหล่านี้ถ้าพบว่าเรามีความเสี่ยงจะถือเป็นตัวที่ทำให้เราต้องระมัดระวังตัวเองยิ่งขึ้น
ปัจจัยที่แก้ไขได้ ได้แก่ อุปนิสัยการกิน อาหารจำพวกไขมันสูงและเนื้อแดงโดยไม่กินอาหารพวกผักผลไม้รวมไปถึงการขาดการออกกำลังและความอ้วน ซึ่งต่างก็ส่งเสริมการเป็นมะเร็งลำไส้... พวกนี้เป็นปัจจัยที่เราสามารถปรับเปลี่ยนได้ถ้าอยากทำ
-อาการ
อาการของลำไส้ใหญ่มีไม่จำเพาะ นั่นแปลว่าต่อให้คุณมีอาการเหล่านี้ก็อาจจะไม่เกี่ยวกับมะเร็งเลยก็ได้ , ซึ่งหากคุณมีอายุเกิน40ปี มีคนในครอบครัวเป็นมะเร็งแล้วคุณเกิดมีอาการเหล่านี้ ก็ไม่ควรนิ่งนอนใจ
อาการ ของมะเร็งจะขึ้นกับตำแหน่งของมัน
มะเร็งลำไส้ใหญ่ตอนปลาย (Rectum) มีอาการถ่ายเป็นเลือดถ่ายเสร็จแล้วยังรู้สึกว่ายังถ่ายไม่หมด
มะเร็งลำ ไส้ใหญ่ด้านซ้าย มีเลือดปนในอุจจาระอุจจาระที่ถ่ายออกมาเล็กเรียวลง มีลักษณะการขับถ่ายผิดไปจากปกติเช่นมีอาการท้องผูกสลับท้องเสีย
มะเร็ง ลำไส้ใหญ่ด้านขวา ปกติจะไม่ค่อยมีอาการจะมีอาการต่อเมื่อเป็นมาก , จุดนี้จึงทำให้ผู้ป่วยมาพบแพทย์ด้วยอาการซีดมากกว่าและถ้าเป็นมากหรือเป็นนานจึงจะมีอาการอื่นๆเช่น คลำพบก้อน น้ำหนักลด ลำไส้อุดตัน
-สงสัยว่าจะเป็นมะเร็ง จะโดนจับตรวจอะไรบ้าง
ผู้ที่จะโดนตรวจเรื่องมะเร็งลำไส้ใหญ่ มีทั้งที่มาด้วยอาการอื่นๆแล้วแพทย์สงสัยเช่นซีดไม่ทราบสาเหตุ น้ำหนักลด คลำเจอก้อน ถ่ายเป็นเลือด , แต่อีกกลุ่มที่พบได้ไม่น้อยคือสงสัยหรือกลัวว่าตนเองจะเป็นมะเร็ง(อาจจะมีหรือไม่มีอาการก็ได้)
ทั้งนี้ การจะตรวจมะเร็งลำไส้ใหญ่ ก็จะมีการตรวจต่างๆในแบบเดียวกับการตรวจโรคอื่นๆก็คือมีการตรวจร่างกาย ตรวจแบบใช้เครื่องมือ และการตรวจทางห้องปฏิบัติการครับ
ตรวจร่างกาย : การตรวจทางทวารหนัก(หมอเอานิ้วล้วงตูด)คลำทางหน้าท้อง ตรวจคลำหาต่อมน้ำเหลืองตามที่ต่างๆ
ตรวจแบบใช้เครื่องมือ : ใช้เครื่องมือแยงเข้าไปทางก้นแล้วใช้ตามองหาสิ่งผิดปกติในทวารหนัก ได้แก่เครื่อง Proctoscope,sigmoidoscope , colonoscope หากพบแผลหรือก้อนแล้วก็สามารถตัดไปตรวจได้
ตรวจอุจจาระ : มะเร็งมักมีเลือดออกมาในอุจจาระ การตรวจอุจจาระก็จะสามารถหาเลือดที่ปนออกมาที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า
สวน แป้งแล้วX-ray (Barium Enema) เป็นการสวนสารทึบรังสีเข้าไปทางก้นจากนั้นก็ถ่ายเอกซ์เรย์ ก็สามารถเห็นพื้นผิวของลำไส้ได้
X-ray , เจาะเลือด , Ultrasound , CT-scan , PET scan , MRI ทำในกรณีที่แพทย์เห็นสมควร (เหตุผลในการทำมีมากมาย)
ตรวจเลือดหาค่าCEA หรือที่คนชอบเรียกว่าเจาะเลือดหามะเร็ง... ปกติแล้วจะไม่เจาะเลือดหาค่านี้เพื่อมาวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งลำไส้ เนื่องจากมีมะเร็งหลายชนิดที่มีค่านี้สูงนอกจากนี้ค่านี้ยังสูงได้ในคนที่สูบบุหรี่จัด เป็นโรคตับจากสุรา หรือตับอ่อนอักเสบ
ดังนั้น ในกรณีที่ไปเจาะตรวจเลือดประจำปีแล้วดันเจอว่าค่าCEAสูง จะไปเหมาว่าเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ไม่ได้ครับ
- เมื่อตัดเนื้อไปตรวจ
ส่วนใหญ่แล้ว ไม่ว่าจะตรวจด้วยวิธีใดก็ตามแล้วแพทย์สงสัยหรือพบว่ามีความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ ก็จะมาลงเอยด้วยการส่องกล้องทางทวารหนัก และตัดชิ้นเนื้อไปส่งตรวจผลที่จะกลับมามีต่างๆกัน
1) มะเร็ง แบ่งเป็นสองกลุ่มย่อย ก็คือพวกแรกตรวจเนื้อแล้วพบว่าโชคดี มะเร็งอยู่ในชิ้นเนื้อทั้งหมด ... พวกนี้อยู่ในระยะไม่ลุกลามพวกที่สองเป็นกลุ่มที่พบว่ามีการลุกลามผ่านชั้นของเนื้อเยื่อแล้ว พวกนี้แปลว่ามีการลุกลามกระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองรอบๆตั้งแต่ก่อนการตรวจแล้ว
2) ติ่งเนื้อกลุ่มเนื้องอก (Polyp) ชิ้นเนื้อที่ได้ตรวจแล้วพบลักษณะจำเพาะซึ่งลักษณะแต่ละอย่างจะมีความเสี่ยงที่จะกลายไปเป็นมะเร็งไม่เท่ากัน มีตั้งแต่ 1-50%
3) ติ่งเนื้อที่ไม่ใช้เนื้องอก เป็นกลุ่มที่ไม่มีความเสี่ยงที่จะกลายไปเป็นมะเร็งเช่นกัน ซึ่งจะบอกได้ต่อเมื่อนำชิ้นเนื้อไปย้อมส่องกล้องจุลทรรศน์ ...
- ถ้าเป็นมะเร็ง
ในกรณีที่ตรวจเจอว่าเป็น ก้อนที่มีโอกาสเป็นมะเร็งหรือเป็นก้อนมะเร็งหากตัดไปหมดและประเมินแล้วว่าไม่ได้กระจายไปยังที่อื่น อาจจะให้ตรวจอุจจาระหรือส่องกล้องซ้ำทุก1-2ปี
ในกรณีที่ตรวจพบว่าเป็น มะเร็ง หากเป็นชนิดที่ไม่ค่อยดี(poordifferentiated) หรือได้กระจายออกจากก้อนไปแล้ว ก็จะเข้าสู่การรักษาหลักก็คือการผ่าตัดเอาลำไส้ส่วนนั้นพร้อมทั้งต่อมน้ำเหลืองรอบๆออกเพื่อป้องกัน มะเร็งแพร่กระจาย
หลังจากการผ่าตัด แพทย์ผู้รักษาจะพิจารณาการให้เคมีบำบัดหรือฉายรังสีตามสมควรตามแต่รูปแบบของมะเร็งที่พบ
-โอกาสเสียชีวิตมีไหม
คน ที่เป็นมะเร็ง แพทย์มักจะไม่บอกว่า "หายขาด" เนื่องจากผู้ใดก็ตามที่สามารถเกิดมะเร็งขึ้นมาได้ครั้งหนึ่งก็ยังสามารถเกิดมะเร็งของส่วนนั้นๆขึ้นได้อีกแม้จะได้ตัดไปหมดแล้ว อีกทั้งยังอาจมีมะเร็งขนาดเล็กที่ไม่อาจมองเห็นได้ซึ่งกระจายตัวไปโดยที่ไม่สามารถตรวจพบได้
ในโรคมะเร็ง เราจะเรียกผลการรักษาว่า อัตราการอยู่รอดที่5ปี 5-years survival อย่างเช่นหากรักษามะเร็งลำไส้ระยะแรกเริ่มจะรอด80% อีก20%จะเสียชีวิต ก็จะเรียกว่าอัตราอยู่รอดที่5ปีของมะเร็งระยะแรกคือ80%
-ทำไมจึงมีคำว่า "อาจจะ" อยู่บ่อยๆ
มะเร็งเป็น โรคที่ยังมีข้อจำกัดบ่อยๆ เพราะคนที่เป็นมะเร็งมักมีโอกาสที่จะเกิดทะเร็งใหม่ได้เสมอและยังมีโอกาสที่มะเร็งจะแพร่กระจายไปโดยที่ตรวจไม่พบ ดังนั้นในการรักษา แพทย์จะไม่บอกว่า"หายขาด100%" , แม้จะผ่าตัดเต็มที่ให้คีโมฉายแสงก็ไม่สามารถรับรองได้ว่ามะเร็งจะไม่กระจาย....
-หลังตรวจพบหรือการรักษา
1) ต้องตรวจต่อเนื่อง เนื่องจากบุคคลที่เป็นมะเร็งหรือรักษาแล้ว สิ่งที่ต้องไม่ลืมคือสามารถมีมะเร็งก้อนใหม่ในลำไส้ส่วนอื่นได้อีกจึงสมควรไปตามที่แพทย์นัดที่1-2ปีเสมอ
2) จัดการปัจจัยเสี่ยง ได้แก่อุปนิสัยการกินและการออกกำลังกาย
-การ รักษาทางเลือก
ในปัจจุบัน การรักษาทางเลือกยังไม่ได้รับการรับรองว่าสามารถรักษามะเร็งได้จนหายขาดการกล่าวอ้างหลายๆครั้งยังขาดความน่าเชื่อถือในหลักฐานหลายๆอย่าง อย่างเช่น
ไม่ ได้เป็นมะเร็งตั้งแต่ต้น : บางคนไปตรวจแพทย์ยังไม่ได้บอกว่าเป็นมะเร็ง ก็กลัวเข้าใจผิดว่าเป็นไปแล้วพอไปรักษาแล้วกลับไปตรวจใหม่ ก็ย่อมไม่เจอมะเร็ง
อยู่ในระยะการดำเนินโรค : คนเป็นมะเร็งไม่ได้แปลว่าจะตายในเดือนสองเดือนบางคนเป็นแล้วอยู่ได้อีกหลายปี
หากจะให้แพทย์แผนปัจจุบันบอกว่าการรักษาทางเลือกได้ผลหรือไม่และดีแค่ไหนคงตอบไม่ได้ เนื่องจากการแพทย์ทางเลือกหลายๆอย่างยังไม่มีการศึกษาที่เป็นระบบ ....ดังนั้นหากผู้ใดที่ตรวจพบว่าเป็นมะเร็งจริง หากมีความต้องการที่จะไปรับการรักษาทางเลือกอื่นๆก็ควรปรึกษากับแพทย์ผู้ตรวจรักษาให้เข้าใจกันดีเสียก่อนถึงผลดีผลเสียที่จะ ได้รับ
ขอบคุณครับพี่
หน้า:
[1]