นกหัสดีลิงค์ ตำนานล้านนา

jaysuan

นกหัสดีลิงค์ เป็นนกใหญ่ตัวโตเท่าช้าง เรียก ชื่อตามเจ้าของภาษาว่า หัตถิลิงคะสะกุโณ เรียกตามภาษาของเราว่า นกหัสดีลิงค์  ตามประวัติศาสตร์ล้านนาที่เล่าขานต่อกันมาว่า นกหัสดีลิงค์เป็นสัตว์ในป่าหิมพานต์ ที่มีความพิเศษคือมีเพศเพียงดั่งช้าง เป็นนกที่มีหัวเป็นช้าง มีหางเป็นหงส์ มีพละกำลังดั่งช้างเอราวัณ ๓-๕ เชือกรวมกัน ซึ่งเป็นสัตว์คู่บารมีของกษัตรา เจ้าเมืองผู้มีอำนาจบารมีสูง

โดยความเชื่อของชาวล้านนามาแต่อดีตกาล นิยมสร้างปราสาทนกหัสดีลิงค์เพื่อบรรจุศพของกษัตริย์เจ้านายฝ่ายเหนือ รวมถึงพระมหาเถระชั้นผู้ใหญ่ ที่มรณภาพลง เพื่อให้พิธีศพมีความสง่างาม สมฐานะบารมี และเป็นการส่งดวงวิญญาณไปสู่ชาติสรวงสวรรค์ชั้นพรหมโลก เทวโลก แต่ในปัจจุบันปราสาทนกหัสดีลิงค์นิยมใช้ในพิธีศพของพระเถระชั้นผู้ใหญ่เท่านั้น

จากพงศาวดารโยนก ตอนหนึ่ง จุลศักราช 940 ปีขาล สัมฤทธิศก เดือนอ้าย ขึ้น 12 ค่ำ

นางพระญาวิสุทธิเทวี   ต๋นนั่งเมืองนครพิงค์   ถึงสวรรคต

พระญาแสนหลวงจึงแต่งการพระศพ   ทำเป๋นวิมานบุษบกตั้งอยู่บนหลังนกหัสดินทร์ตั๋วใหญ่

แล้วฉุดลากไปด้วยแฮงจ๊างคชสาร   จาวบ้าน จาวเมืองเดินตวยก้น   เจาะก๋ำแปงเมืองออกไปตางต่งวัดโลกโมฬี

และทำก๋ารถวายพระเพลิง ณ ตี้นั้น  เผาตึงฮูปนกหัสฯและวิมานบุษบกนั้นตวย

โดยรูปลักษณะของตัวนกหัสดีลิงค์นั้น มีรูปร่างโครงสร้างส่วนหัวและลำตัวทำจากโครงไม้ ตัดแต่งกระดาษเป็นลวดลายทำเป็นเกล็ด ส่วนหัวช้าง มีความพิเศษของการเคลื่อนไหวไปมาได้ โดยชิ้นส่วนคอและหัวต้องเคลื่อนไหวหมุนไปมาได้ ใบหู สามารถพับกระพือได้ ส่วนงวงทำจากผ้าเย็บเป็นทรงกระบอก เลียนแบบงวงช้าง มีเชื้อกร้อยอยู่ด้านในสำหรับดึง เคลื่อนไหวได้ ดวงตา ต้องมีลักษณะกลมมน ขนตายาวสวย กะพริบได้ เหมือนมีชีวิตจริงๆ

ส่วนหางทำจากเสื่อไม้ไผ่ ตัดเป็นรูปหางหงส์ มีลวดลายสวยงาม โดยส่วนนี้จะติดตั้งคนละส่วนกับลำตัว มีกลไกใช้เชือกชักให้เคลื่อนไหวได้ ด้านหน้ามีขันเล็กๆ บรรจุข้าวตอกไว้ เพื่อโปรย ลักษณะเหมือนช้างใช้งวงโปรยข้าวตอกเพื่อเป็นสิริมงคล

การลากต้องใช้เชือกเส้นโต ๆ หลายเส้นขนานกันไป ถ้าศพเจ้าเมืองหรือพระเถระผู้ใหญ่จะมีคนมาลาก เป็นหมื่น ๆ ทีเดียว ชักลากไปสุสานร่วมแรงรวมพลัง มีความเชื่อที่ว่า หากผู้ใดไป ลากปราสาท จะมีอายุเพิ่มขึ้นยืนยาว ครั้งละ 1 ปี

หลังการจุดไฟประชุมเพลิงเผาศพปราสาท แล้วศรัทธาญาติโยม รวมทั้งลูกศิษย์ลูกหาของพระมหาเถระที่มรณภาพจะรอแย่งผ้าเพดานที่ขาดปลิวลงมาถึงพื้นเพื่อเก็บเป็นเครื่องสักการบูชา เป็นวัตถุมงคลไว้ติดตัว

art101

ตอบกระทู้ jaysuan ตั้งกระทู้

ขอบคุลคับ ด้ายความรุ้มากเรยคับ

asoda123

ตอบกระทู้ jaysuan ตั้งกระทู้

ขอบคุณมากครับ

เค

ขอบคุณครับผม ชอบครับ

konbannok

ขอบคุนมากคราบฟ๋ม

SITAVAN

มีกำลังเท่าช้าง 5 ตัวเลยนะ

sodaza1234

ขอบคุณมากมายคับ

wit1791

ขอบคุณครับ

spicky

ขอบคุณมากๆครับ

sodaza1234

ขอบคุนมากมายคับ

TiwiT

ขอบคุณครับ

zeventh

ได้ความรู้เพิ่มมากเลยครับ